نشریۀ اینترنتی نهضت مقاومت ملی ایران

N A M I R

صفحه نخست ◄

۶ ژانویه ۲۰۱۳

روزشمار دولت بختیار

دوشنبه بیست و پنجم دی ماه ١٣۵٧

سعيد بشيرتاش

روزشمار يك انقلاب، كارى است كه چهار سال پيش [۲۰۰۹] به صورت مشترك با ابراهيم نبوى انجام دادم. روال كار اين بود كه دوره هايى از اين مجموعه را ابراهيم نبوى انجام مى داد و دوره هايى را نيز من. يكى از دوره هايى را كه من نوشتم، از ١٦ دى تا ٢٢ بهمن و مقارن با دوران نخست وزيرى شاپور بختيار است. در اينجا مى توانيد اين روزشمار را بخوانيد.

چكيده

در روز ٢۵ ديماه ١٣۵٧، آيت الله خمينى گفت كه تولد يك حكومت اسلامى در ايران نزديك است. وى افزود، در حكومت اسلامى تنها احزابى مى توانند در انتخابات شركت كنند که به منافع ملی احترام بگذارند. خمينى گفت: هیچگونه رابطه ای بین جنبش اسلامی و مارکسیسم خدانشناس وجود ندارد. رهبر انقلاب ايران افزود: وقتی که واشنگتن دست از حمایت شاه و دولت بختیار بردارد، همه عداوت ها نسبت به آمریکا از میان خواهد رفت.

در همين روز، قره باغى رييس ستاد ارتش گفت: ارتش كودتا نخواهد كرد. ما که ارتش داوطلب نداریم، این ارتشی است که از افراد خود ملت تشکیل شده است، به خرج این مردم و برای این مردم.

شاپور بختيار نخست وزير نيز در همين روز گفت: امور سیاسی را نمی توان در اختیار یک چهره مذهبی گذاشت.

در اين روز، اصحاب مطبوعات به ديدار تيمسار مقدم رييس ساواك رفتند. در اين ديدار، تيمسار مقدم آماج تيز حملات شماتت آميز قلم زنان قرار گرفت. تيمسار مقدم در لابلاى سخنانش از اثر سوء تیترهای هیجان انگیز روزنامه ها اظهار نگرانی کرد و خواستار آن شد كه اصحاب مطبوعات «جهت حفظ مملكت» در آرام کردن هیجانات عمومی کمک کنند. اصحاب مطبوعات جواب دادند که ما منعکس کننده نظرها و تصميصم های آيت الله خمينى رهبر جامعه هستيم. بنا بر این، ایشان باید از رهبر نهضت چنين تقاضايى بكند. انتقادات و اعتراضات تند اصحاب مطبوعات به سپهبد مقدم، یادآور برخورد بسیار شدید آنها در ديدار با بختیار بود.

در همين روز، شش نفر از مسئولان اصلى مطبوعات پس از پايان ديدار شان با رييس ساواك، با آيت الله ها بهشتى، مطهری، موسوی اردبیلی، مفتح و محمد تقی فلسفی -به عنوان نمايندگان انقلاب- ديدار كردند. در اين ديدار، آيت الله بهشتى ضمن اظهار مسرت از برخورد تند اصحاب مطبوعات با رییس ساواک، گفت: ستون اصلی انقلاب روحانیت است، خواست مردم نیز استقرار حکومت اسلامی است و لذا برای گروههای دیگری که طرز تفکر دیگری دارند، دو راه در پیش است، یا انطباق اعمال و کردارشان با اصول حکومت اسلامی و یا پذیرفتن سرنوشتی که مقررات اسلامی تعیین کرده است.» بهشتى افزود: همه آزادى هاى سياسى بايد در قالب فرامين اسلامى باشد و مردم اجازه نخواهند داد که نشریه ای که تبعیت از اهداف انقلاب ندارد، جایی در جامعه مطبوعات داشته باشد.» در همين ديدار تصويب شد كه مطبوعات براى خمينى از اين پس تنها از عنوان «امام» استفاده كنند.

در همين روز، به آذين كه به تازگى به دستور شاپور بختيار آزاد شده است، براى سخنرانى به دانشگاه تربيت معلم رفت. هنگامی که به آذین برای ایراد سخنرانی در پشت میکروفون قرار گرفت حدود دویست نفر به دادن شعار «درود بر به آذین » پرداختند، اما اکثریت چند هزار نفری حاضر با سر دادن شعار «حزب فقط حزب الله» مخالفت خود را با سخنرانی به آذین اعلام کردند. در همین هنگام عده ای از طرفداران آیت الله خمینی به طرف به آذین حمله کرده و میکروفون را از پیش او برداشتند. به آذين كه نتوانسته بود سخنرانى كند، به خبرنگاران گفت كه عمل حمله كنندگان را خصمانه نمى داند، چرا كه با آنها در مبارزه اى مشترك است.

امام: تنها احزابى مى توانند در انتخابات شركت كنند که به منافع ملی احترام بگذارند.

آیت الله خمینی گفت که » تا چند روز دیگر یک دولت تازه تشکیل خواهد داد که جایگزین دولت بختیار خواهد شد و تولد یک حکومت اسلامی در ایران نزدیک است.» وی گفت که وظیفه من نخست وزیری نیست بلکه رهبری و هدایت مردم است. وی در این مصاحبه در مورد مجلس آینده اظهار داشت: » کشور اسلامی ایران دارای یک مجلس که اعضای آن از طریق آرای عمومی مردم انتخاب خواهند شد خواهد بود و تنها به احزاب و گروههایی اجازه شرکت در انتخابات داده خواهد شد که به منافع ملی احترام بگذارند.»

آیت الله خمینی اعلام کرد: » یک ارتش نیرومند در کشور حفظ خواهد شد اما این ارتش از عناصر فاسد تصفیه خواهد شد.» وی بدون اینکه مستقیما به مجاهدین خلق اشاره کند، گفت: » در مورد مارکسیسم، هیچگونه رابطه ای بین جنبش اسلامی و مارکسیسم خدانشناس وجود ندارد و نمی توان در عین حال هم مسلمان بود و هم مارکسیست.» رهبر انقلاب ایران که در پاریس بسر می برد، در مورد شوروی اظهار داشت: » روابط با شوروی حسنه خواهد بود به شرط اینکه این کشور و کشورهای دیگر از مداخله در امور ایران خودداری کنند.»

وی در مورد اسرائیل بر دیدگاههای گذشته خود تاکید کرد و گفت: » روابط با اسراییل قطع خواهد شد، اما یهودیان آزاد خواهند بود که در ایران بمانند و در محیط آزادتر از سلطنت شاه زندگی کنند چرا که اسلام به همه مذاهب احترام می گذارد.» آیت الله خمینی همچنین با توجه به تمرکز همه جانبه آمریکا از بختیار اعلام کرد » در مورد آمریکا، وقتی که واشنگتن دست از حمایت شاه و دولت بختیار بردارد، همه عداوت ها نسبت به آمریکا از میان خواهد رفت.»

قره باغی: ارتش کودتا نخواهد کرد

در پی درخواست شاه، امروز ارتشبد قره باغی رییس ستاد ارتش با انجام مصاحبه ای احتمال وقوع هر گونه کودتایی در ایران را رد کرد و گفت: » هر گونه تلاشی برای کودتا از سوی بخشی از ارتش به شدت سرکوب خواهد شد.» روز گذشته شاه به تیمسار قره باغی گفت: » چون این روزها زیاد از کودتای ارتش صحبت می شود نخست وزیر نگران کودتا ست، ما هم که مکررا دستور داده ایم خونریزی نباید بشود، دیوانگی نباید بشود، بنا بر این شما این شایعات را تکذیب کنید.» به دنبال این درخواست امروز ارتشبد قره باغی در مصاحبه ای شرکت کرد و گفت: » مسلما هر کسی خیانتی کرده و عمل خلافی از او سر زده مجازات خواهد شد ولی این ملت باید بماند و این ارتش نیز برای پاسداری از مرزهای آن باید باقی بماند. اگر پس از سفر اعلیحضرت، ارتش و مردم روبروی یکدیگر قرار گیرند نه ارتش خواهد ماند و نه ملت و این آرزویی نیست که هیچ ایرانی داشته باشد.»

وی افزود: » ما که ارتش داوطلب نداریم، این ارتشی است که از افراد خود ملت تشکیل شده است، به خرج این مردم و برای این مردم… ارتش برای جنگ با دشمنان ساخته و آماده شده است. ما فکر می کردیم بایستی با دشمن بجنگیم و زمان جنگ، ملت و مطبوعات و تلویزیون پشت سر ما هستند.» وی گفت که ارتش کودتا نخواهد کرد و هر گونه تمرد و حرکت خودسرانه ای از طرف هر فرد یا گروهی در درون ارتش به شدت سرکوب خواهد شد. قره باغی در پایان گفت: » ارتش تاکنون جز حفظ قانون اساسی کاری نکرده است. ما از دولت قانونی حمایت می کنیم.»

بختیار: امور سیاسی را نمی توان در اختیار یک چهره مذهبی گذاشت

شاپور بختیار در مصاحبه ای با خبرگزاری فرانسه گفت: » امور سیاسی را نمی توان در اختیار یک چهره مذهبی گذاشت.» نخست وزیر ایران اظهار داشت که عناصر مذهبی، پس از عزیمت شاه به خارج از کشور دولت او را تحت فشار شدید قرار خواهند داد، اما این دولت را شورای انقلاب اسلامی جارو نخواهد کرد. وی افزود: » من خیلی سنگین تر از آنم که بتوانند مرا جارو کنند.» نزدیکان آیت الله خمینی پیش از این گفته بودند که پس از خروج شاه از کشور، امام بختیار را جارو خواهد کرد.

نخست وزیر ایران در پاسخ به این پرسش که آیا در صورت بازگشت آیت الله خمینی به کشور، قدرت را به وی تسلیم خواهد کرد یا نه؟ گفت: » امور سیاسی را نمی توان در اختیار یک چهره مذهبی گذاشت. آیت الله یک شخصیت مذهبی بزرگ و قابل احترام مردم ایران هستند، ولی یک چهره سیاسی نیستند و سیاست در برابر یک شخصیت مذهبی کنار نمی رود.» وی در همین حال در مصاحبه ای با نیویورک تایمز گفت که از حمایت خاموش رهبران مذهبی مقیم ایران برخوردار است.

حزب الله وارد عرصه انقلاب شد

طرفداران آیت الله خمینی از سخنرانی به آذین در دانشگاه تربیت معلم جلوگیری کردند. به نوشته روزنامه اطلاعات، محمود اعتمادزاده (به آذین) دبیر کانون نویسندگان و دبیر حزب اتحاد دموکراتیک مردم ایران که به تازگی و پس از گذشت نزدیک به سه ماه زندان، به دستور شاپور بختیار آزاد شده است، امروز به دعوت گروهی از دانشجویان برای سخنرانی به دانشگاه تربیت معلم رفت. هنگامی که به آذین برای ایراد سخنرانی در پشت میکروفون قرار گرفت حدود دویست نفر به دادن شعار «درود بر به آذین » پرداختند، اما اکثریت چند هزار نفری حاضر با سر دادن شعار «حزب فقط حزب الله» مخالفت خود را با سخنرانی به آذین اعلام کردند.

در همین هنگام عده ای از طرفداران آیت الله خمینی به طرف به آذین حمله کرده و میکروفون را از پیش او برداشتند. در پی بروز این حرکت به آذین از سخنرانی منصرف گردید و محل سخنرانی را ترک کرد. در پی این حادثه به آذین به خبرنگاران گفت: » من این عمل را یک عمل خصمانه ندانسته و کسانی را که دست به این کار زده اند دشمن نمی دانم. چرا که در مبارزه مشترکمان سلیقه های دیگری هم وجود دارد. این دوستان مانع یک شخص بخصوص نشده اند بلکه به گمان من طوری بوده که آنها نمی خواستند در مقابل احساسات و عواطفشان، احساسات و عواطفی از نوع دیگر ابراز وجود کند.»

دیدار اصحاب مطبوعات با رییس ساواک

در جلسه ای که به دعوت سپهبد مقدم رییس ساواک تشکیل شد، حدود سی تن از سردبیران و نویسندگان مطبوعات و تعدادی از سران ساواک در دو طرف یک میز مستطیل شکل در اتاقی بزرگ در ساواک رو در رو نشستند. محمد علی سفری دبیر» سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات» گفت: » سپهبد مقدم به بررسی مسائل مهم سیاسی مملکت پرداخت. البته از سوی همکاران مطبوعاتی، سپهبد مقدم به نیابت از اسلاف دژخیم خود آماج تیز حملات شماتت آمیز قلم زنان قرار گرفت. سپهبد مقدم شکیبایی به خرج داد و در سخنان خود ضمن اعلام رسمی رفتن شاه و آشفته تر شدن اوضاع مملکت، خواستار به قول خودش «حفظ مملکت در شرایط بعدی» شد. وی در لابلای سخنانش از اثر سوء تیترهای هیجان انگیز روزنامه ها اظهار نگرانی کرد و خواستار شد که ما در آرام کردن هیجانات عمومی کمک کنیم. همکاران مطبوعاتی جواب دادند که ما منعکس کننده نظرها و تصمصم های رهبران جامعه هستیم. بنا بر این، تقاضای ایشان باید از رهبر نهضت بشود و از آنان خواسته شود تا مردم را به آرامش دعوت کند.

سپهبد مقدم گفت: این درخواست از رهبران بخصوص مراجع تقلید شده است، از شما هم می خواهیم که در روزنامه با توجه به نقشی که در تنویر افکار مردم دارید، آتش عصبانیت و طغیان را دامن نزنید و از این راه به حفظ مملکت کمک کنید. انتقادات و اعتراضات تند اصحاب مطبوعات به سپهبد مقدم، یادآور برخورد بسیار شدید آنها در ديدار با بختیار بود. دیداری که به دعوت بختيار صورت گرفت و طى آن به اصحاب مطبوعات که در اعتصاب به سر می بردند مژده «آزادی مطلق» در کار مطبوعاتی خود داد. در اين ديدار، حتا يكى از دعوت شدگان نخست وزير را تهديد به ترور كرده بود.

آيت الله بهشتى: همه آزادى هاى سياسى بايد در قالب فرامين اسلامى باشد

پس از پایان دیدار شش نفر از اصحاب مطبوعات با رئیس ساواک در ساعت ٤ بعد از ظهر، مسئولین مطبوعاتی در جلسه ای با سران انقلاب شرکت کردند. رهبرانی که اصحاب مطبوعات به رییس ساواک گفته بودند منعکس کننده نظرات و تصمیمات آنها هستند. مدعوین جلسه دوم در دیدار با رهبران انقلاب عبارت بودند از: غلامحسین صالحیار سردبیر روزنامه اطلاعات، رحمان هاتفی سردبیر روزنامه کیهان و فرهمند معاون وی، محمد خوانساری رییس هیئت مدیره «سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات» و دبیر اقتصادی روزنامه کیهان و محمد علی سفری دبیر «سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات» و مهدی گوران که در آن موقع روزنامه آیندگان را اداره میکرد. جلسه اینبار نه در ساواک بلکه در خانه حسین مهدیان تاجر آهن که رابط بین نزدیکان آیت الله خمینی و مطبوعات بود برگزار شد.

پس از ورود اصحاب مطبوعات به خانه مهدیان، نمایندگان رهبری انقلاب یعنی آیت الله بهشتی، مطهری، موسوی اردبیلی، مفتح و محمد تقی فلسفی به عنوان طرف گفتگو با اصحاب مطبوعات وارد شدند. ابتدا نمایندگان انقلاب از اصحاب مطبوعات قول گرفتند که مطلبی در باره این جلسه در مطبوعات نوشته نشود و جلسه مخفی بماند. اولین بار روزنامه اطلاعات با چاپ مطالبی زیر عنوان » یادداشت های غلامحسن صالحیار سردبیر دوران انقلاب» در تاریخ ٢٠ بهمن ١٣٧٠ به مذاکرات انجام شده در این جلسه پرداخت و سپس دیگر شرکت کنندگان در این جلسه که زنده بودند توضیحات بیشتر در باره این جلسه دادند.

آیت الله بهشتی که سخنگوی اصلی از جانب حضرات آیات عظام در این جلسه بود ضمن اظهار مسرت از برخورد تند اصحاب مطبوعات با رییس ساواک، به اصحاب مطبوعات چند نکته را یاد آوری کرد » از جمله اینکه در انعکاس رویدادها و اظهار نظرها باید رعایت میزان حضور افراد و گروهها در صحنه مبارزه بشود و به هر گروه و یا شخصیت به همان اندازه توجه شود که استحقاق دارد و چون ستون اصلی انقلاب روحانیت است، لذا باید به این نکته مهم در انتشار مطالب توجه داشته باشید. مضافا به اینکه اصولا، خواست مردم و روند در شرف به نتیجه رسیدن انقلاب نیز استقرار حکومت اسلامی است و لذا برای گروههای دیگری که طرز تفکر دیگری دارند، دو راه در پیش است، یا انطباق اعمال و کردارشان با اصول حکومت اسلامی و یا پذیرفتن سرنوشتی که مقررات اسلامی تعیین کرده است.»

نکته دیگر آنکه » باید مطالب هر روزنامه و مجله ای که منتشر می شود در محدوده همان ایدئولوژی که دارد باشد و از دودوزه بازی کردن خودداری کند و بهتر آنست که زیر کلیشه نام روزنامه و مجله، اهداف آن نیز نوشته شود که آیا سیاسی است، اقتصادی است، فکاهی یا اجتماعی است و از نظر مرام و مسلک چه هدفی را دنبال می کند، تا مشخص شود که در جهت اهداف مورد قبول مردم و حکومت اسلامی هست یا نه؟ طبیعی است که مردم روزنامه و مجله ای را می پسندند که با هدفهای انقلابی شان سازگار باشد و اجازه نخواهند داد که نشریه ای که تبعیت از اهداف انقلاب ندارد، جایی در جامعه مطبوعات داشته باشد.» محمد علی سفری دبیر «سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات» می گوید: آزادی مطبوعات در ذهنمان همین است که هم اکنون در دولت بختیار از بهره گیری می کنیم، یعنی درج اخبار و مطالب بدون سانسور که در واقع همان اعلامیه ای است که با دولت شریف امامی امضا کردیم.

اما آیت الله بهشتی در باره آزادی می گوید: » دیدگاه حکومت اسلامی از آزادی قلم و به طور کلی همه آزادی های سیاسی، در قالب فرامین اسلامی است و آنچه در این قالب نگنجد از نظر اسلام مردود است و بنابراین رعایت مقررات اسلامی که در قوانین ملهم از حکومت جمهوری اسلامی ارائه خواهد شد، الزامی است و ما اجازه نخواهیم داد که افکار و اندیشه خلاف دستورهای اسلامی از ناحیه هرکس یا هر گروه باشد چه مطبوعاتی و چه غیر مطبوعاتی اشاعه باید.» آیت الله بهشتی ادامه می دهد: » به هر صورت در جمهوری اسلامی، همه امور باید طبق مقررات اسلامی صورت گیرد و ما برای تمام این امور، هم برنامه های مشخص و تدوین شده و هم نیروی انسانی متعهد و آگاه از مفاهیم اسلامی داریم و هر گروه که نتواند در این مسیر همراه و همگام ما باشد، طبعا کنار خواهد رفت و لذا ما نیازی به کسانی که یا نخواهند یا نتوانند، در چارچوب قوانین اسلامی ادامه کار دهند، نداریم. ولی تا آن زمان مطبوعات وظیفه دارند ـ به خصوص در باره اعلامیه ها و سخنان حضرت امام ـ آنچه که در اختیار مطبوعات قرار می گیرد، عینا درج کنند.»

صحبت که به اعلامیه های امام رسید، اصحاب مطبوعات اعلام کردند: از نظر فنی، در صفحه بندی به خصوص نسبت به تیترهایی که با حروف خیلی درشت باید در صفحه اول چاپ شود، عنوان » حضرت آیت الله العظمی خمینی» به نحوی است که قسمت اعظم جای تیتر را می گیرد و امکان گذاردن همه مطالب مورد نظر از بیانیه ها و سخنان ایشان در تیتر باقی نمی ماند. موضوع مورد توجه حاضران قرار گرفت و پس از مذاکرات لازم، سرانجام آیت الله مطهری پیشنهاد کردند که در این گونه موارد عنوان » امام » گذارده شود که ساده تر است و جای زیادی نمی گیرد. این پیشنهاد مورد استقبال اصحاب مطبوعات و تصویب نمایندگان آیت الله خمینی قرار گرفت. بدین ترتیب دیدار دوم اصحاب مطبوعات با حال و هوایی متفاوت از دیدار اول به پایان رسید.

منبع: سرزمین من

یادداشتهای دکتر سعید بشیرتاش

◄ روزشمار دولت بختیار – سه شنبه بیست و ششم دی ماه ۱۳۵۷

◄ روزشمار دولت بختیار – یک شنبه بیست و چهارم دی ماه ۱۳۵۷

_______________________________________________________________

مقالات منتشر شده الزاما نقطه نظر، بيانگر سياست و اهداف نشریۀ اینترنتی نهضت مقاومت ملی ایران نميباشند.

حق ويرايش اخبار و مقالات ارسالی برای هیئت تحریریۀ نشریه محفوظ است.

صفحه نخست ◄